Winter 1845

Op deze pagina zijn de temperatuur gegevens te zien van de zeer strenge winter 1844-1845. Er werd 3 maal per dag gemeten (om 7, 13 en 14 uur). De gegevens zijn afkomstig van het KNMI en de waarnemingsplaats is Zwanenburg.  Op de weerkaarten is de gemiddelde luchtdruk van de maanden te zien, ook deze kaarten zijn afkomstig van het KNMI.

Op de volgende pagina zijn weerkaarten te zien van maart 1845.

December bracht 2 zeer koude periodes die waarschijnlijk aangestuurd werden door een krachtig hogedrukgebied boven de Oostzee. Op de meeste dagen was het helder en kwam de wind dan ook uit het oosten of noordoosten, alleen op 17 december draaide de wind naar het zuidwesten. Er stond die dag niet veel wind en het was erg mistig. Ook op 18 december was het mistig en draaide de wind via het zuidoosten naar het noorden. Tijdelijk steeg de temperatuur op 19 december tot 7.3 graden boven nul, waarschijnlijk passeerde er een warmte front die al snel werd gevolgd door een koufront want in de middag en avond klaarde het op en zakte de temperatuur tot onder het vriespunt om daar tot 27 december niet meer boven uit te komen.

Op 28 december draaide de wind naar het zuidoosten en werd er vochtigere lucht aangevoerd. Het werd bewolkt en mistig en de temperatuur steeg tot boven het vriespunt. Op 29 december regende het bij 2 graden boven nul. 30 December draaide de wind naar het noordwesten en begon er een periode van kwakkelweer met regelmatig sneeuw, regen en mist. Dit gekwakkel duurde vrijwel de hele januari maand, de laatste dagen van de maand werd het wat kouder en viel er ook veel sneeuw (27, 28 en 31 januari).

De eerste dagen van februari ging het kwakkelweer nog even door, er vielen regelmatig regen, hagel en sneeuwbuien en de temperatuur lag meestal iets boven nul. Op 8 februari draaide de wind naar het oosten en werd er koudere lucht aangevoerd. Er volgde een serie van 8 ijsdagen met als dieptepunt de 11de toen het overdag 7 graden bleef vriezen. 13 februari sneeuwde het bij een harde wind die naar het zuiden was gedraaid. Tot 19 februari was het opnieuw wisselvallig weer met winterse buien en een overwegend noordwestelijke wind. In de avond van 18 februari was de wind naar het noordoosten gedraaid en werd er koude lucht aangevoerd die het dit maal wist uit te houden tot de 24ste want toen ging het weer kwakkelen met een naar west draaiende wind. Er vielen opnieuw winterse buien en het patroon dat een groot deel van de winter al te zien was werd nog even voortgezet: na enkele dagen wisselvallig winterweer keerde de echte kou met een naar noordoost draaiende wind al weer snel terug en begonnen we aan de koudste maartmaand van de afgelopen 300 jaar.

Maart begon met een serie van 9 ijsdagen, er viel geen of weinig neerslag en de windrichting was overwegend noordoost. 10 Maart werd er met een noordenwind tijdelijk wat minder koude lucht aangevoerd, de temperatuur kwam iets boven het vriespunt uit maar lang duurde dat niet want op 11 maart vielen er sneeuwbuien, de wind draaide eerst naar het noordwesten om later op de dag weer naar het noorden tot noordoosten te draaien en daarmee werd extreem koude lucht aangevoerd. De dagen die nu volgde zijn met ruime afstand de koudste dagen in maart die ooit gemeten zijn. Deze dagen (12 t/m 16 maart) mogen met recht historische dagen genoemd worden. Hoewel de zon half maart al behoorlijk veel kracht heeft wist de temperatuur ondanks de uitbundige zonneschijn het vriespunt absoluut niet te bereiken.

12 Maart werd het nog -3.9 maar na een nacht met strenge vorst wist het kwik op de 13e niet hoger te komen dan -9.4!!!. We spreken hier wel over puntwaarden (er werd maar 3 maal per dag gemeten) maar toch zal de temperatuur toen niet veel hoger dan 9 graden onder nul gekomen zijn en dat is natuurlijk een absurde waarde voor half maart en zelfs voor welke maand dan ook is dat een zeer extreem lage waarde. Op 14, 15 en 16 maart bleef het overdag matig vriezen en in de nacht en ochtend vroor het streng. De wind waaide uit het noordnoordoosten en het was helder. In de avond van 16 maart begon het te sneeuwen, de wind draaide naar het westen en er werd minder koude lucht aangevoerd. De rest van de maand was het wisselvallig weer met af en toe wat regen en geen bijzonder hoge temperaturen. De hoogste temperatuur deze maand was slechts 7.3 graden. De gemiddelde temperatuur van deze maand kwam op de ongelofelijke waarde van -2.3 graden uit en dat is een waarde waar de winterliefhebbers op dit moment alleen maar kwijlend naar kunnen kijken want we moeten terug naar januari 1987 om een koudere maand te vinden dan die legendarische lentemaand.

Samenvattend zou je kunnen zeggen dat de winter van 1845 een hele koude kwakkelwinter was, december was een redelijk stabiele wintermaand die waarschijnlijk werd gestuurd door een krachtig hogedrukgebied boven de Oostzee. Januari was de zachtste maand waar waarschijnlijk een (zwakke) westcirculatie de dienst uitmaakte. Februari was een echte koude wisselvallige maand, 3 periodes met een onstabiele noordwestelijke stroming werden afgewisseld door 2 maal een week met noordoostelijke winden en zeer koud en helder weer. Op de kaart met de gemiddelde luchtdruk is een uitloper van het Azorenhogedrukgebied naar de Britse eilanden te zien en  het zou mij dan ook niet verbazen dat tijdens de koudere periodes deze maand een hogedrukgebied zich uitbreidde vanaf de Britse eilanden tot over Scandinavië en dat het hogedrukgebied tijdens de wat minder koude perioden zich meer naar het westen terugtrok en dat er daardoor lagedrukgebieden over Scandinavië naar het zuidoosten trokken. Dit is iets dat (als er genoeg gegevens van andere landen te vinden zijn) ik in de komende jaren verder wil gaan uitzoeken. Maart kenmerkte zich door een noordnoordoostelijk tot noordoostelijke stroming waarmee heldere en zeer koude lucht werd aangevoerd. Het sturende hogedrukgebied moet dus ten noordwesten of ten noorden van ons gelegen hebben. De kaart met de gemiddelde luchtdruk van deze maand laat een hogedrukgebied boven de Britse eilanden en de Noordzee zien maar deze is door de zachtere laatste decade niet representatief voor de koude 2 decades.