De winter van 1838 was een zeer koude winter met een gemiddelde temperatuur van -1.6 graden. De koudste maand van deze winter was de januarimaand die de op 1 na koudste januari van de afgelopen 300 jaar was. De gemiddelde temperatuur was -6.6 graden en alleen de ijskoude januari maand van 1823 was met -7,0 graden nog net iets kouder.
December 1837:
De winter begon in de eerste decade van december met veel mist en bewolking en voornamelijk noordoostelijke winden. Ondanks deze noordoostelijke wind werd er niet echt koude lucht aangevoerd. De temperatuur schommelde tussen de 0 en 4 graden.
De tweede decade van december bleef de bewolking de overhand houden en viel er af en toe wat regen. In de nacht en ochtend vroor het af en toe licht en overdag bleef de temperatuur ruim boven het vriespunt. Alleen op 15 december bleef het door een zuidoostelijk stroming de gehele dag net aan vriezen.
De laatste decade van december was verreweg de zachtste decade van de winter, na wat nachtvorst op 22 december en wat sneeuw die later overging in regen draaide de wind van het zuidoosten naar het zuidwesten en werd er duidelijk zachtere lucht aangevoerd. De temperatuur steeg tot 9 graden en ook tijdens de kerstdagen bleef het zacht, het regende af en toe en er was regelmatig mist. Na de kerstdagen draaide de wind naar het zuidoosten en werd er langzaam wat minder zachte lucht aangevoerd. Tot vorst kwam het echter nog niet.
Januari 1838:
De eerste dagen van januari waren vrij rustig met af en toe mist en een langzaam dalende temperatuur. De wind kwam voornamelijk uit zuidelijke richtingen.
Op 5 januari draaide de wind in de loop van de avond van het zuidwesten naar het noordoosten. Een dag later bleef de wind in de noordoosthoek en er werd wat koudere lucht aangevoerd, echt koud was het nog niet want de temperatuur daalde van 2.8 graden in de ochtend tot 0.7 graden in het begin van de avond.
7 Januari werd de noordoostelijke wind krachtiger en werd er duidelijk koudere lucht aangevoerd. De temperatuur daalde in de loop van de dag van -0.4 graden in de ochtend tot -6 graden in het begin van de avond. Een extreme koudegolf was begonnen!
8 Januari steeg de temperatuur overdag nog tot -3 graden maar de dagen erna zouden extreem koud verlopen. Op 9, 10 en 11 januari viel er wat sneeuw bij een temperatuur die rond 10 graden onder het vriespunt lag.
Vanaf de 13e brak de bewolking en kon de temperatuur nog verder zakken. In de nachten vroor het streng tot zeer streng en ook overdag bleef het vaak streng vriezen. Alleen op 17 januari werd er door een naar noord draaiende wind tijdelijk wat minder koude lucht aangevoerd maar ook toen wist het kwik niet hoger te komen dan 5 graden onder nul!
In de volgende tabel ziet u de opgetreden hoogste en laagst gemeten temperatuur in Zwanenburg van de periode 13 januari tot en met 20 januari:
| 13 | -11 | -13,3 |
| 14 | -10,4 | -12,7 |
| 15 | -10,4 | -15 |
| 16 | -8,3 | -15 |
| 17 | -5,6 | -10,4 |
| 18 | -12,2 | -15 |
| 19 | -16,6 | -19,6 |
| 20 | -8,8 | -15 |
Opvallend zijn de temperaturen die gemeten werden op 19 januari tijdens de ochtendmeting (om 8 uur) werd er -17.9 graden genoteerd, de temperatuur bleef overdag echter dalen. Tijdens de middagmeting van 13 uur gaf de thermometer -19.6 graden aan. In een deel van het land moet het dus overdag meer dan 20 graden hebben gevroren! Het was hierbij helder en er stond weinig wind.
Op 20 januari draaide de wind naar het zuidwesten maar omdat deze zwak bleef kon het kwik niet verder oplopen dan 8 graden onder nul. Het was echter wel een verschil van 10 graden met de dag ervoor!
22 Januari werd er met een zuidoostelijk wind tijdelijk wat minder koude lucht aangevoerd, de middag meting gaf -1.7 graden aan, een temperatuur die toen bijna wam moet hebben aangevoeld.
Dit winterdipje was maar van korte duur want de wind draaide weer naar het noordoosten en er werd weer extreem koude lucht aangevoerd. Op 24 en 25 januari bleef het de gehele dag streng vriezen bij een krachtige noordoosten wind.
25 Januari was wel de laatste extreem koude dag van deze winter want 26 januari werd er wat minder koude lucht aangevoerd, de temperatuur steeg die dag van -11.7 graden in de ochtend tot -5 ’s avonds. Pas in de loop van de middag van 29 januari kon er er een positieve temperatuur genoteerd worden: + 1.1 graden.
Februari 1838 bleef het koud met nog regelmatig ijsdagen en matige tot strenge vorst maar de extreme koude kwam niet meer terug. Op 23 februari was de lange en zeer koude winter afgelopen.
